Skip to main content

सेयर बजारको 'Game Plan' अब बुझौं! फ्लोटेड मार्केट क्यापले निर्धारण गर्छ — कुन स्टक चल्ने? कुन स्थिर बस्ने?

 नेपालको शेयर बजार (नेप्से)मा सार्वजनिक रूपमा कारोबार योग्य शेयरहरू (फ्लोटेड शेयर) ले मात्र मूल्य चाल निर्धारण गर्छन्। जहाँ कुल बजार पूँजिकरणले कम्पनीको सैद्धान्तिक मूल्य देखाउँछ, त्यहाँ फ्लोटेड पूँजिकरण ले मूल्यहरू कत्तिको सजिलैसँग हेरफेर गर्न सकिन्छ भन्ने कुरा निर्धारण गर्छ। अपरेटरहरू कम फ्लोटेड शेयर भएका क्षेत्रहरूमा केन्द्रित गर्छन्, जसलाई मूल्य बढाउन कम पूँजी चाहिन्छ। खुद्रा लगानीकर्ताहरू प्रायः यो बिस्तारै बुझ्दैनन्, जसले गर्दा जोखिम बढाउँछ।

नेपालको सेयर बजारमा अपरेटरहरू विशेषतः कम फ्लोटेड मार्केट क्याप भएका स्टकहरू रोज्ने गर्छन्, किनभने यस्ता स्टकहरूमा थोरै पूँजी लगानी गरेर मूल्यलाई सजिलै चलाउन सकिन्छ। 


यहाँ प्रस्तुत गरिएको बजार पूँजीकरण (Market Capitalization) र फ्लोटेड मार्केट क्याप (Floated Market Capitalization) को विवरण हेर्दा, नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (NEPSE) मा लगानीकर्ताले कुन सेक्टरमा ध्यान दिनुपर्ने भन्ने कुरा स्पष्ट हुन्छ।


नेपालको सेयर बजारमा अपरेटरहरू विशेषतः कम फ्लोटेड मार्केट क्याप भएका स्टकहरू रोज्ने गर्छन्, किनभने यस्ता स्टकहरूमा थोरै पूँजी लगानी गरेर मूल्यलाई सजिलै चलाउन सकिन्छ। उदाहरणका लागि, Finance (३५.६ अरब), Trading (१३.० अरब), Hotels (४५.५ अरब), र Manufacturing (६९.१ अरब) जस्ता सेक्टरहरू कम फ्लोट भएका कारण अपरेटरहरूको रोजाइमा पर्दछन्। यस्ता स्टकहरूमा अचानक मूल्य उचाल्ने, 'pump and dump' रणनीति अपनाउने कार्य बढी देखिन्छ।


अर्कोतर्फ, Commercial Banks जस्ता सेक्टरको फ्लोटेड मार्केट क्याप ४४२.८ अरबको हाराहारीमा छ, जुन अत्यधिक ठूलो हो। त्यसैले मूल्य नियन्त्रण गर्न अपरेटरहरूलाई अत्यधिक पूँजी र समय लाग्ने हुँदा, यस्तो सेक्टर सामान्यतया अपरेटरहरूको प्राथमिकतामा पर्दैन। Hydropower को फ्लोटेड क्याप सबैभन्दा उच्च ४८३.६ अरब भए तापनि, यसमा अपरेटरहरूले केही सीमित स्टकमा मात्र ध्यान दिने गर्छन् — जहाँ सेयरको आपूर्ति न्यून वा निष्क्रिय छ, वा प्रोजेक्ट अझै संचालनमा आएको छैन।


क्षेत्रगत तुलना: कुल बजार पूँजी vs फ्लोटेड पूँजी

(डाटा अर्बमा, स्रोत: नेप्से)

क्षेत्रकुल बजार पूँजीफ्लोटेड पूँजीफ्लोट/कुल अनुपातहेरफेरको सम्भावना
वाणिज्य बैंक१,०६५.३४४२.८४१.६%धेरै कम
जलविद्युत६९८.६४८३.६६९.२%कम (कम्पनी-विशेष)
जीवन बीमा३७८.५१३८.७३६.६%मध्यम
गैर-जीवन बीमा२२८.२९०.३३९.६%मध्यम
माइक्रोफाइनान्स३५५.९१३१.१३६.८%मध्यम
इन्भेस्टमेन्ट३५६.२१२९.०३६.२%मध्यम
विकास बैंक१९७.०९२.६४७.०%मध्यम
उत्पादन२४१.३६९.१२८.६%उच्च
अन्य४४२.९७४.०१६.७%उच्च
होटल१२१.२४५.५३७.६%उच्च
वित्त७६.०३५.६४६.८%उच्च
ट्रेडिङ१८.८१३.०६९.१%धेरै उच्च


१. हेरफेरको उच्च सम्भावना:

  • ट्रेडिङ (फ्लोटेड पूँजी: १३ अर्ब) र वित्त (३५.६ अर्ब) सबैभन्दा सजिलै हेरफेर योग्य।

  • होटल (४५.५ अर्ब) र उत्पादन (६९.१ अर्ब) मा पम्पिङको बारम्बार घटना।

२. मध्यम जोखिम क्षेत्रहरू:

  • इन्भेस्टमेन्ट (१२९ अर्ब), माइक्रोफाइनान्स (१३१.१ अर्ब), विकास बैंक (९२.६ अर्ब) - बजार स्थिति अनुसार हेरफेर हुनसक्छ।

३. न्यून जोखिम क्षेत्रहरू:

  • वाणिज्य बैंक (४४२.८ अर्ब) र जलविद्युत (४८३.६ अर्ब) मा हेरफेर गर्न अपरेटरहरूलाई ठूलो पूँजी चाहिन्छ।

४. अन्य क्षेत्रको चासो:

  • अन्य (७४ अर्ब) क्षेत्रमा फ्लोट अनुपात मात्र १६.७% - यसका व्यक्तिगत कम्पनीहरू हेरफेरको उच्च जोखिममा छन्।


लगानीकर्ताका लागि सुझाव:

दीर्घकालीन तथा स्थिर प्रतिफल चाहने लगानीकर्ताले Commercial Banks, Insurance (Life/Non-life), वा Development Banks रोज्नु उपयुक्त हुन्छ। यस्ता स्टकहरूमा मूल्य स्थिर हुने सम्भावना हुन्छ र बेसलाइन वित्तीय प्रदर्शन पनि तुलनात्मक रूपमा विश्वसनीय हुन्छ।


ट्रेडरहरूका लागि सुझाव:

अपरेटर चलाएका Microfinance, Finance, Hotels, वा Investment कम्पनीजस्ता कम फ्लोटेड स्टकमा अल्पकालीन जोखिम सहित लाभ उठाउन सकिन्छ। तर, समयमै निस्कनु (exit strategy) अत्यावश्यक छ, नत्र मूल्य घट्न थालेपछि ठूलो घाटा सहनु पर्ने हुन सक्छ।


निष्कर्ष:

फ्लोटेड मार्केट क्यापको गहिरो विश्लेषणबिना स्टक रोज्नु भनेको आँखामा पट्टी बाँधेर बजारमा पस्नु जस्तै हो। लगानीकर्ताले आफ्नो जोखिम सहन सक्ने क्षमता र समयावधिलाई ध्यानमा राखी सेक्टर छनोट गर्नु आवश्यक छ — किनकि बजारको खेल अपरेटरहरू र संस्थागत लगानीकर्ताको गतिमा पनि धेरै निर्भर हुन्छ।



Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

कहिले लगानी गर्ने? NEPSE का जोखिम र प्रतिफलका महिनाहरू

नेपालको शेयर बजार, विशेषतः NEPSE, अन्तर्राष्ट्रिय बजारको तुलनामा धेरै हदसम्म आन्तरिक कारकहरूमा आधारित भएर चल्ने गर्छ। यही कारणले गर्दा, नेपालका लगानीकर्ताहरूलाई समय अनुसारको बजार प्रवृत्ति बुझ्नु अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण छ — र मासिक आधारमा विगत २० वर्षको औसत प्रतिफल (monthly average return) यस विश्लेषणको केन्द्र हो। जनवरीदेखि मार्च – आशावादको शुरुआत, तर जोखिमको संकेत जनवरी महिनामा औसत रूपमा NEPSE ले १.३% को वृद्धिदर्शाउँछ, जुन नववर्षको सुरुमा हुने लगानीकर्ताको मनोवैज्ञानिक उत्साहसँग मिल्दो छ। तर, यो वृद्धि लामो समय टिक्दैन। फेब्रुअरीमा त्यो भावना केही घट्छ — औसत ०.७% को मात्र वृद्धिसँगै लगानीकर्ताले सतर्कता अपनाउन थाल्छन्। मार्चमा भने NEPSE मा स्पष्ट रूपमा ‘risk-off sentiment’ देखिन्छ — औसत -२.६% को गिरावटले वर्षको पहिलो त्रैमासिकमा बजार स्थायीत्व खोजिरहेको संकेत दिन्छ। अप्रिलदेखि जुलाई – bullish momentum को उदय अप्रिल महिना नेपाली पूँजी बजारमा ऐतिहासिक रूपमा शक्तिशाली मानिन्छ। औसत ३.६% को वृद्धि देखिनु यसको प्रमाण हो। यो प्रवृत्ति कर फाइनान्सिंग, बजेटको चर्चा, र बैंकिङ क्षेत्रको लाभांश ...
Post a Comment
Read more

हाइड्रोपावरपछि कहाँ तानिइरहेछ लगानी? टर्नओभरको आँकडाले खोल्दैछ नयाँ बजार ट्रेन्ड!

२०२५ जुन २९ देखि जुलाई ३ सम्मको साप्ताहिक कारोबार हेर्दा, हाइड्रोपावर क्षेत्रको प्रभावशाली वर्चस्व स्पष्ट देखिन्छ। हाइड्रोपावरले एकल रूपमा अन्य सबै क्षेत्रको तुलनामा धेरै उच्च टर्नओभर राख्दै आएको छ, जसले उक्त क्षेत्र अझै पनि लगानीकर्ताहरूको गहिरो ध्यान केन्द्रित गरिरहेको देखाउँछ। यद्यपि, यसको पछ्याउने अन्य क्षेत्रहरूमा  Development Bank ,  Commercial Bank , र  Life Insurance  देखिन्छन्, जसले क्रमशः आफ्नो कारोबार साप्ताहिक रूपमा बृद्धि गर्दै लगेका छन्। हाइड्रोपावर क्षेत्रलाई हटाएर हेर्दा बजारको आन्तरिक संरचना थप स्पष्ट देखिन्छ। यो विश्लेषणमा  Development Bank  सबैभन्दा अग्रस्थानमा देखिन्छ, जुन यस हप्ताको प्रमुख आकर्षण रह्यो। त्यसपछि  Commercial Bank  र  Life Insurance  क्षेत्रहरूले तुलनात्मक रूपमा स्थिर तर निरन्तर कारोबार वृद्धि देखाएका छन्। अन्य साना क्षेत्रहरू जस्तै  Finance ,  Microfinance , र  Nonlife Insurance  पनि उल्लेखनीय वृद्धि साथ प्रस्तुत भइरहेका छन्, जसले संभावित क्षेत्रीय सन्तुलनको संकेत गर्दछ। यो परिवर्तन...
Post a Comment
Read more